vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، سخن از زی طلبگی یا سبک زندگی، صحبت از هیئت ظاهری، عوامل بیرونی و مجموعه اخلاق و رفتار و منش یک طلبه است و اینکه چگونه بتواند در مقابل واژه ای به نام «عرف» برنامه ها و اهداف خود را نمایان کند، یعنی چارچوب زندگی خود را بر مبنای عرف همه پسند در جامعه انجام دهد. نه یک قدم جلو و نه یک قدم عقب تر حرکت کند. 

در این مصاحبه، ابتدا به تعریف زی طلبگی پرداختیم. سپس به لزوم تربیت طلبه منتظر در عصر غیبت به بحث و بررسی نشستیم. در این رابطه با حجت‌الاسلام حسن ملائی نویسنده و پژوهشگر مرکز تخصصی مهدویت به گفت‌وگو نشستیم که خدمتتان ارائه می شود.

وسائل ـ پیش از ورود به بحث، خودتان را معرفی کرده و کمی از سابقه فعالیت‌ها و تألیف‌های خود برای ما بفرمایید؟

حسن ملایی هستم. مدت بیست و سه سال مشغول فعالیت های علمی در حوزه هستم. در 10 سال اخیر در مرکز تخصصی مهدویت، به این دروس پرداخته ام. اکنون در حال اتمام رساله سطح چهارم با گرایش تربیتی هستم؛ معتقدم مهدویت بر خلاف آن چیزی که در ذهن خیلی از عوام و خواص مطرح است، مجموعه معارفی است که کارکرد بین رشته ای دارد و همین کارکرد می تواند زمینه ساز توسعه علمی مهدویت شود.

آثار و تألیفاتی نیز در همین زمینه داشته ام، کتاب «سبک زندگی منتظرانه» که در همایش سیزدهم دکترین مهدویت کتاب برگزیده شد. همچنین کتاب «ما منتظریم» منظومه فکری چهل ساله رهبر معظم انقلاب را در حوزه مهدویت روایت می کند که پس از دو سال تحقیق و بررسی، در نمایشگاه کتاب امسال رونمایی شد که در مباحث مهدوی خیلی می تواند راهگشا باشد.

وسائل ـ زی طلبگی از دیدگاه شما به چه معناست؟

زی طلبگی را اگر بخواهیم با نگاه موشکافانه توصیف نماییم به معنای هیئت ظاهری یک طلبه است، و به صورت استعاره بدین معناست که به تمام آن چیزی که با چشم قابل مشاهده است، نه هیئت ظاهری.

همچنین به مجموعه اخلاق و رفتار و هر آنچه که با چشم قابل رویت می باشد، زی طلبگی می گوییم. اگر بخواهیم با مباحث امروزی این واژه را قابل فهم تر بدانیم، بیشتر به سبک زندگی یا life style، شبیه است. که به مجموعه رفتارهایی که قابل رویت باشد دقیقا در تعریف سبک زندگی آمده است که یکسری شاخصه های خاص خودش را دارد.

وسائل ـ هنگامی که صحبت از زی طلبگی می شود چیزی جدا از زندگی دیگران تصور می شود، به نظر شما شاخصه‌های زی طلبگی چیست؟

زی طلبگی یا به قول امروزی ها سبک زندگی، حتماً ممیزات خاص خودش را دارد. برای درک بهتر خوانندگان از واژه سبک زندگی به کار می برم. لذا باید ابتدا یک هدف گذاری یا باز خوانی روشنی از هدف داشته باشیم.

در بحث سبک زندگی طلبه، حتماً باید به بازخوانی هدف طلبه بپردازیم. که بازخوانی این هدف، سبک زندگی یک طلبه را برای ما مشخص می کند. هر چه این هدف را دقیق تر معنا کنیم، شاخصه های خودش را در سبک زندگی بهتر نشان می دهد.

اما هدف از طلبگی چیست و این صنف به دنبال چه چیزی هستند؟ امروزه می گوییم طلبه ها آمده اند سربازی امام زمان(عج) را انجام دهند. با استفاده از آیات و روایات، طلبه و به عبارت دقیق تر عالم دین، ادامه دهنده جریانی است که از انبیاء شروع شده بعد پیامبر و امامان و تا اکنون که در عصر غیبت هستیم.

خداوند متعال در آیه 9 سوره صف می فرماید «هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ» انبیاء آمده اند که دو کار را انجام دهند، برنامه قطعی سعادت انسان ها را عرضه کنند و این برنامه‌ را حاکمیت جهانی ببخشند. لذا دورنمای هدف صنفی یک طلبه مشخص است، اینکه چه کاری باید انجام دهد، چه طور ائمه الهی دین را دریافت کردند پس او نیز باید دین را به درستی دریافت نماید، هر چند که دریافت او، دریافت وحیانی نیست، بلکه دریافت فقه و فهم آن چیزی که دریافت شده است. در مرحله بعد، بحث انتقال و تبلیغ دین است.

طلبه به عنوان کسی که سرباز امام زمان (عج) است، همان رسالتی را دارد که آن حضرت دارند که راهبرد جهانی است و آنچه که در روایات آمده «راهبرد انتظار» است. لذا انتظار در عصر غیبت یک راهبرد است، که اگر آن را با هدف طلبگی در هم بیامیزیم و سبک زندگی یک طلبه را در چارچوبی زیبا ارائه دهیم در واقع یک طلبه منتظر تربیت کرده ایم و یا طلبه ای که توقع منتظر از او داشته باشیم.

پیامبر اکرم(ص) می فرماید: افضل الاعمال الامتی انتظار الفرج و در روایتی دیگر که کمتر دیده شده به نظرم در تحف العقول نیز، آمده است می فرماید: افضل الجهاد الامتی انتظار الفرج، که برترین جهاد، انتظار فرج است.

بنابراین، معلوم می شود که بحث انتظار یک روحیه و رفتار جهادی است؛ اگر ما بخواهیم بر اساس عصر غیبت سبک زندگی را طراحی نماییم و بعد طلبه تربیت کنیم، سبک زندگی ای که همه افراد باید در کلیت خودشان داشته باشند تا بتوانند از شرایط عصر غیبت و با زمان شناسی تکلیف خودشان را بشناسند.

سبک زندگی منتظرانه مجموعه ای از رفتارهای جهادی است برای زمینه سازی حاکمیت دین خدا. لذا یک طلبه که سبک زندگی منتظرانه دارد باید تمام رفتارهای خودش را به صورت نظام مند و پیوسته در جهت حاکمیت دین خدا قرار دهد و زمینه سازی برای ظهور داشته باشد.

ویژگی خاصی در صنف طلبگی وجود دارد که ما باید به آن توجه کنیم، که بحث علم آموزی است. البته مراد ما از علم، بحث دین است. که به معنای فقه آمده و به معنای شناخت جامع اسلام است. طلبه به عنوان یکی از اصنافی که در جامعه اسلامی مطرح است، در عصر غیبت امامی که به دنبال حاکمیت دین است، در میدان مبارزه قرار دارد.

جنس مبارزه برای یک طلبه، جنس علم است. او در یک جبهه مبارزه ای قرار گرفته که یک ‌طرفش تلاش و جهاد علمی باید صورت بگیرد برای تبیین و انتقال به حاکمیت دین و در مقابلش باید بداند دشمنانی دارد که آگاهانه و هدفمند نمی گذارند دین ترویج پیدا کند و به حاکمیت برسد.

در واقع یک طلبه، در یک جبهه جهادی قرار گرفته که باید تمام عرصه های مبارزه علمی را در خودش تقویت کند که کار بسیار سنگینی است لذا می شود «العلما ورثه الانبیا» البته که اصناف دیگری هم در جامعه اسلامی وجود دارد که زحمت می کشند اما فقط علما هستند که وارثان انبیا هستند. لذا اینان هستند که سربازی امام زمان (عج) را انجام می‌دهند.

این سبک زندگی طلبه باید سبک زندگی یک مبارزه علمی وجود داشته باشد که سه عنصر اصلی در آن دخالت دارد: ۱- ایمان و باور  به‌ حاکمیت دین ۲- عدم رضایت به وضعیت موجود  ۳- وضعیتی ایده‌آل که به عنوان آرمان برای خودش دارد و در آن مسیر زندگی می کنند.

که این سه ویژگی در آیات قرآن، با عنوان ایمان، هجرت و جهاد آمده است. لذا سبک زندگی طلبه منتظر این سه ویژگی را داراست. گاهی در این مبارزه، شهادت و قتل است و اینکه حتی ممکن است پای آبرویش هم وسط باشد. به قول فرمایش آیت الله حائری، در جنگ سخت جمجمه ات را عاریه می دهی اما در جنگ نرم، آبرویت را هم باید عاریه بدهی.

وسائل ـ سبک زندگی در حوزه عمل و اخلاقیات یا پوشش چه طور تعریف می شود و توقعاتی که از یک طلبه مطرح می شود، مانند بقیه است یا متفاوت می شود؟

ببینید طلبه مانند سرباز است برای کشور؛ یعنی وقتی به یک کشور حمله شود همه کمک می کنند این یک وظیفه عمومی است. اگر اصل دین را در نظر بگیریم که همه باید مواظب دین و اسلام باشند اما طلبه سرباز دین است و در روایات داریم که حافظا لدین و حافظ دین معرفی شده اند.

در بحث پوشش هم همین‌گونه است، یکی از بحث هایی که داریم، بحث نماد سازی است. چه لباسی بهتر از لباس یک روحانی که همه می دانند لباس پیغمبر خدا(ص) است، این انتقال در این لباس وجود دارد و این لباس نماد محافظت از دین است. همان نمادی که نماد سربازی امام زمان(عج) است. یعنی لباس مبارزه، حتی در طول تاریخ علما هم به این امر مقید بودند.

در سبک زندگی، بحث پوشش و لباس یکی از بحث های خیلی مهم است. آن‌قدر که گاهی اوقات غربی ها به تاثیر این لباس اذعان داشته اند. این سوال پیش می آید، چرا در انبوه پوشش هایی که در شبکه های ماهواره ای وجود دارد مقوله لباس روحانی، پاسدار و چادر مورد هجمه قرار می گیرد؟ آن‌قدر بی عقل نیستند که هزینه های سرسام آور انجام دهند. معلوم است که دیدگاه های خاص خودشان را دارند.

در بعد سطح علمی، توجه و اهتمام به مطالعه و همچنین خود را به روز نگه داشتن در مواجه با انبوه شبهاتی که از سوی رسانه ها و شبکه های ماهواره ای مطرح می شود، ضروری است. لذا یک طلبه باید این شبهات را شناسایی کند و جواب این شبهات را از دین استخراج کند و به زبان مخاطب خاص خود مطرح نماید. ولی ما عملا مشاهده می کنیم که بعضی از طلاب هنوز به فن آوری و رسانه های پیام رسان آشنایی ندارند. در سطح زندگی یک طلبه منتظر، آشنایی با تمامی این فضاها از بایسته های زندگی است.

وسائل ـ نقش مسائل اخلاقی را در منش یک طلبه از نگاه مردم و اجتماع تا چه اندازه چه قدر مهم ارزیابی می کنید؟

زمانی که سطح زندگی یک طلبه منتظر را به میدان جهاد بردیم، ما سه میدان برای جهاد طبق آیات و روایات مطرح می کنیم:

۱- جهاد اصغر: طلبه سرباز جبهه فرهنگی است و وقتی از جهاد صحبت می کنیم منظور میدان جنگ نیست.

۲- جهاد کبیر: در صحنه جهاد کبیر، تمام مبارزات علمی، فرهنگی، اجتماعی و هر آنچه که در جهاد اصغر وجود ندارد شاخص های یک طلبه است.

۳- جهاد اکبر: سنگین ترین جهادی است که طلبه باید سه عنصر ایمان، هجرت و جهاد را در خود تربیت کند.

تا یک طلبه خود را آماده نکند، و بحث های اخلاقی و ایمان را در خود تقویت نکند نمی تواند در سنگر مبارزه موفق شود، لذا باید بحث های اخلاق و تهذیب را در فضای یک طلبه منتظر معنی ‌کنیم. باید بدانند که در این میدان مبارزه افسرانی هستند که بقیه باید به دنبال آنها حرکت کنند و در مقابل انبوهی از شبهات که ما در عصر غیبت داریم دغدغه محافظت از دین را داشته باشند تا در میدان جهاد با موفقیت مسیر را طی نماید.

وسائل ـ به نظر می رسد که اینجا نقش حوزه های علمیه و بزرگترهای حوزه پر رنگ تر می شود. به نظر شما در بحث رسالت اخلاقی طلاب توانسته اند موفق باشند؟ و آن مقدار که این موضوع اهمیت دارد به آن بها داده اند؟

ما در حوزه یاد گرفته ایم که نسبت به وقایع شجاعانه برخورد کنیم، اگر حرفی هم می زنیم بزرگان حوزه نباید دلگیر شوند، زیرا که ما حریت را از این بزرگان یادگرفته ایم. در زندگی طلبه منتظر، شجاعت یک اصل است که باید در زندگی جهادی داشته باشد. همان‌گونه که در طول تاریخ دیده ایم حوزه علمیه همواره در حال مبارزه بوده است و اگر مبارزه علمای ما نبود، اکنون تاریخ شیعه را باید در کتب مطالعه می کردیم.

ما در سده اخیر مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی مواجه با جریان و فضای جدیدی می شویم با حضور امام خمینی(ره) که زمینه سازی ظهور و حاکمیت دین الهی را باید جریان سازی کنیم. حضرت امام(ره) و رهبر معظم انقلاب، این انقلاب را به انقلاب مهدوی گره زده اند. لذا حضور یک طلبه پر تلاش و مهدوی و با ایمان را دایم به ما گوشزد می کند.

لذا در فضای حوزه باید سیاست‌گذاری ها به سمتی باشد که افق و چشم انداز مناسبی داشته باشد و عدم همخوانی در سیاست های کلان هم تاثیر می گذارد؛ شما الان مشاهده می کنید که بدنه حوزه ما مخصوصا طلاب جوان ما دغدغه هایی دارند که درست است و چشم اندازی دارند که بعضی از بزرگان ما ندارند و این عدم هماهنگی ایدئولوژی در مباحث نظری بین طلاب و نخبگان جوان با برخی بزرگان باعث شده حتی دستورالعمل هایی که در مقام سیاست گذاری در حوزه صادر شده ولو در وادی اخلاق و تهذیب نفس دیگر جواب نمی دهد.

معلوم می شود که این بزرگوار هنوز این چشم انداز را ندیده و در سیاست گذاری هایش با توجه به آرمان ظهور واقعیت های الان را ملاحظه نکرده، لذا باید «العالم بزمانه» بود. یعنی زمانه عصر غیبت را باید شناخت. اکنون که در عصر غیبت هستیم، عصری که گرفتار شبهات و گرفتاری های بسیار هستیم و از طرفی باید دغدغه دفاع از دین را هم داشت.

ما بزرگانی مجاهد و طلاب جوانی داریم که در این فضای علمی هم در حال مبارزه هستند و هم در بحث های سیاست گذاری می توانند با جهاد برای تبیین این آرمان و نهادینه سازی، برخی از بزرگان را نیز وارد این ریل کنند و آنها را دی مسیر زمینه سازی ظهور قرار بدهند، چراکه مشروعیت حوزه علمیه ما به امام زمان(عج) است.

وسائل ـ در مسائل زی طلبگی، شرایط را باید در نظر گرفت. مصداق آن هم فرموده امیرالمومنین است«کن ابن زمانه» یا مثلاً ماجرای امام صادق(ع) که لباس شکیلی بر تن داشتند و عده ای معترض به ایشان شدند، سوال من این است با توجه به اینکه شرایط زمان ما عوض شده به نظر شما زی طلبگی هم باید تابع شرایط زمان و مکان باشد.

سوال خوبی فرمودید که بنده با اطلاعات علمی خودم عرض می کنم، این بحث ها نیاز به گفتمان سازی، بحث های کارشناسی و میزگردهای تخصصی دارد ولی بنده به عنوان یک طلبه معتقدم طلبه اکنون در یک میدان مبارزه است، میدان مبارزه حق علیه باطل. لذا یک طلبه به عنوان سرباز رسمی دفاع از جبهه حق وظایف و تکالیفی دارد که باید انجام دهد و قطعا انجام این وظایف با خودش محدودیت هایی را به همراه خواهد داشت.

وسائل ـ سوال همین است، این محدودیت ها تابع زمان هستند؟

بخشی هست و بخشی نیست. اینجا عرف وارد صحنه می شود. این عرف متغیر است، گاهی سالم است و گاهی هم آلودگی دارد. یکی از کارهایی که بدان کمتر توجه شده و علی الخصوص در دروس خارج باید بدان توجه کنیم این است که نقش عرف در تعیین رفتارهای ما چقدر است؟ ما کلا عرف را رها کنیم؟ «اکثرهم لا یعقلون» یا «وامر بالمعروف» چه قدر این عرف مهم است.

پس ما یک معضل از حیث نرم افزاری در موضوعات مبتلابه داریم که دقیقا با آن درگیر هستیم و در حوزه ما دروسی هستند که اکنون کاربردی ندارند موضوعاتی را وارد کنیم یعنی جایگاه عرف را دقیق شناسایی کنیم. در مرحله بعد، اینکه اسلام چه معیارهایی را در اهمیت دادن یا ندادن عرف دارد. حالا با توجه به رسالتی که طلاب دارند برای آنها بومی سازی کنیم.

ما باید به دو نکته توجه کنیم؛ یکی شناخت عرف به عنوان معیاری در دین، است، دوم شناخت رسالت طلبگی و اینکه این رسالت با عرف امروز ما چگونه دارد عمل می کند. بنابراین شناخت سیره جامع معصومین در این بحث خیلی مهم است، مثلا تمسک می کنند به روایت امام صادق(ع) که لباس شکیلی بر تن داشتند و طلبه ما این چنینی لباس بپوشد. در حالی‌که مخاطبی که معترض لباس امام می شود، شخصی صوفی مسلک است که می‌خواهد با این سوال سوءاستفاده کند.

وسائل ـ یعنی پوشش امام(ع) برای عوام جامعه پوشش ویژه ای نبود؟

خیر لباس فاخری نبود، امام(ع) طبق عرف لباس بر تن داشتند. گاهی اوقات ما روایات را مطرح می کنیم و قرائن را نادیده می گیریم و مطرح نمی کنیم. ما برای بیان روایات نیازمند شناخت قرائن هستیم بخشی از اینها تاریخی است بخشی دیگر مخاطبین هستند، اینکه چه مخاطبی از امام صادق(ع) سوال می پرسد، لذا باید مخاطب را بشناسیم.

در هر حال اگر شما قائل باشید که سرباز امام زمان(عج) هستید و مردم برای شما احترام قائل هستند شما نیز باید مانند پیامبر(ص) و ائمه(ع) دلسوز مردم باشید، و یکسری محدودیت ها را باید قبول کنید چراکه محدودیت ها باعث رشد می شوند.

وسائل ـ درباره عرف هر کسی یک جور برداشت می کند. یا باید بگوییم هر کسی هرکاری می خواهد انجام دهد یا اینکه که طبق قاعده‌ای این عرف تبیین شود. اگر قرار است کسی عهده‌دار این کار شود، چه نهادی باید وارد عمل شود؟ این عرف و اقتضائات زمان کجا باید تبیین شود؟

چند نکته ای در این زمینه وجود دارد که باعث می شود کمترین آسیب را در جامعه داشته باشیم. البته در طول تاریخ همیشه بودند افرادی که خلاف مشی حوزه حرکت می کردند. ۱- باید معیار اعتنا به عرف در دروس خارج فقه ما مشخص شود، اینکه چه طور ما در بعضی کتب اصول را مطرح می‌کنیم، قاعده ها را مشخص می کنیم. بزرگان ما نیز باید قواعد عرفی را شناسایی کنند. یعنی ضوابط عرف در دین شناسایی شود مثل کتاب «فقه و عرف» آقای علیدوست، واقعا یکی از خلاءهای پژوهشی بود که در این زمینه وجود داشت.

۲- ما باید پژوهش های میدانی انجام دهیم. معمولاً طلاب و روحانیون پژوهش های‌شان اغلب کتابخانه ای است اما در مورد این موضوع حتما باید پژوهش های میدانی با ضوابط خاص خودش انجام شود که یا خود حوزه انجام دهد و یا متولی باشد. چندین پژوهش های میدانی در شهرهای مختلف، و با جنسیت های مختلف باید انجام شود و با استانداردهایی که وجود دارد بررسی شود و خروجی آن مشخص شود.

وقتی صحبت از پژوهش های میدانی می شود یعنی هر چند سال یکبار باید تغییر کند چون موضوع، عرف است. یک زمانی پوشیدن کت و شلوار از نظر علمای ما حرام بود چون می گفتند نماد غرب است ولی الان، گاهی اوقات طلبه های ما کت و شلوار می پوشند؛ این پژوهش های میدانی همیشه باید به روز باشند.

۳- بحث سیاست‌گذاری است که باید به شکل قانون و سیاست مطرح شود و کسی حق مخالفت عملی ندارد، مانند خیلی از این بحث هایی که در نظام مطرح می شود. امیرالمومنین(ع) در نامه ای که برای مالک فرستادند، فرمودند: سعی کن رضایت عموم مردم را به دست بیاوری. حالا اگر یکی دو نفر هم مخالفت کردند اشکالی ندارد.

وسائل ـ این روزها موج حرکت طلبه ها به دانشگاه زیاد شده است و علاقه مند شده اند که در فضای آکادمیک درس بخوانند. نظر شما در این مورد چیست؟ آیا موافق تحصیل در دانشگاه هستید و این اتفاق را چگونه ارزیابی می نمایید؟

ببینید دقیقا این مسأله باز می گردد به بحث سردرگمی که در بحث هدف گذاری مطرح شد. ابهام در هدف گذاری در سطح زندگی طلبه ها تاثیر خودش را نشان می دهد. ما نه می توانیم بگوییم ورود به دانشگاه خوب است، نه بد. ما هدف گذاری را می بینیم. رسالت یک طلبه این است که به تبلیغ برود و به حاکمیت دین فکر بکند و از طرفی هم باید در میان قشر یک جامعه به جوانان توجه ویژه شود همان‌گونه که رسول اکرم(ص) به جوانان نگاه ویژه ای داشتند. همین‌طور که بیشتر یاران حضرت ولی عصر(عج) را جوانان تشکیل می دهند، پس دانشگاه این ظرفیت را دارد که جوان است.

اگر طلبه ای به فهم جامعی از دین رسید، نظام فکری اش محکم شد و روحیه برخورد با جوانان و گفت‌وگو با آنان را داشت به نظرم ورود به دانشگاه بسیار خوب است.

واقعیت این است که نظام دانشگاهی ما به فرموده رهبری معلول است. نظام آموزش و پرورش ما، دانشگاه ما با توجه به مبانی غرب و اهداف غرب طراحی شده است؛ این سیستم که مبانی غربی دارد و بنای دانشگاه دین زدایی بوده، یک نهاد رسمی قدرت‌مند در جامعه تولید شده که با دین مبارزه کند؛ از طرفی طلبه هم یک مبارز است.

اما، مشکل اینجاست برخی از طلاب شنا بلد نیستند و تمایل دارند در قسمت عمیق هم شنا کنند، و این‌طور می‌گویند که ما می‌خواهیم هدایت کنیم، در حالی که خودشان در حال غرق شدن هستند.

اما سوال اینجاست که چه کسانی باید مبارزه کنند؟ کسانی که در سیستم حاکمی که از غرب آمده، حل نشده اند. به تعبیر حضرت آقا، ما قرار است دانشگاه را اسلامی کنیم با همان تعاریفی که در اسلامی شدن دانشگاه وجود دارد. اگر کسی چنین توان علمی و دینی قوی داشته باشد و بازوان علمی توانمندی داشته باشد رفتن به دانشگاه برای او هیچ ایرادی ندارد بلکه لازم و ضروری نیز خواهد بود.

گاهی طلاب به منظور گرفتن مدرک وارد دانشگاه می شوند که دو نکته در این بحث ضروری است: ابتدا اینکه، مدرک یک ضرورت است، من اگر بخواهم در مجامع آکادمی از دین دفاع کنم نیاز به مدرک معتبر دارم. لذا می خواهم مدرک را به دست بیاورم به عنوان یک ضرورت استفاده کنم نه یک فضیلت.

از طرفی یکی از اشکالاتی که به حوزه وارد می شود در بحث مدارک است که یک فردی که در دانشگاه تحصیل کرده است مدرک معتبر دانشگاهی دریافت می کند اما کسی که در حوزه درس خوانده و دروس بیشتری را نیز گذرانده مدرکی که دریافت کرده متفاوت است، و این یکی از ضعف های حوزه است که حوزه در این قسمت کم گذاشته، از طرفی حوزه این قدرت را دارد و باید جریان را عوض کند. برخی دانشگاه را موجود پلیدی می بیند که نباید کلا نزدیک این محیط شد؛ این نگاه اشتباهی است که باید عوض شود.

وسائل ـ رهبر معظم انقلاب بارها نسبت به مسأله جنگ رسانه ای هشدار داده اند، سال‌ها قبل حضرت آقا فرمودند جنگ امروز، جنگ رسانه است. حضرتعالی هم در سخنان خود اشاره فرمودید. امروز یکی از میدان ها، فضای مجازی است که محل مناقشه است. خیلی از افراد فضای مجازی را محلی برای تبلیغ دین می دانند و در مقابل افرادی هم هستند که به واسطه فساد حاکم بر این فضا، دوری می کنند؛ نظر شما در مورد استفاده از فضای مجازی برای تبلیغ طلاب چیست؟ و اگر موافق هستید، الزامات تبلیغ به چه صورتی باید باشد؟

اصل ورود به این فضا یک ضرورت است، چون طلبه پیامش را باید با رسانه برساند و الان این رسانه ها هستند که دارند پیام های‌شان را می رسانند. شما اگر نرسانید دیگران وارد می شوند، لذا یک ضرورت است. اما برای ورود باید چند نکته را در نظر بگیریم که این مسئله کار را کمی سخت می کند.

پیام رسان ها، زمین دشمن هستند. شما در زمین دشمن بیشتر حالت تدافعی دارید و منتظر فرصت هستید، در زمین خودت تهاجمی هستید و مراقب ضد حمله ها. عصر غیبت، بازی کلا در زمین دشمن است، چراکه عصر غیبت امام است و سرمربی نیست. از طرفی هم فضای جهانی در اختیار اینهاست، صهیونیست ها پول و قدرت در دست دارند.

بنابراین در وهله اول باید کاری کنید که گل نخورید و گل زدن برای مرحله بعد است. پس خیلی هیجان نباید داشته باشید. اینکه می گویند فضای آزاد گفت‌وگو، دروغی بیش نیست. چون مدیریتش دست افراد دیگری است. این فضا باید شناخته شود که لازمه آن داشتن سواد رسانه ای است و طلبه باید سواد رسانه ای داشته باشد. چون می‌خواهد با این فضا کار و مبارزه کند.

نکته بعدی اینکه ما در یک فضای مبارزه ای هستیم که دشمن دارد سیستمی عمل می کند. ورود به صورت فردی جواب نخواهد داد زیرا شما یک نفر هستید در مقابل یک تیم بزرگ. اما نظر من این است که حوزه باید بحث سواد رسانه ای را جدی بگیرد، باید شبکه ای و سیستمی و نظام مند وارد شود تا دوباره کاری نشود، مانند یک بازی دسته جمعی که هر فردی یک مسئولیتی دارد و تحت سرپرستی یک نفر است.

وسائل ـ بعضی افراد معتقدند اولویت هنوز با سبک سنتی تبلیغ است و در مقابل افرادی هستند که می گویند منبر جای خودش اما اولویت با فضای مجازی است. به نظر شما اولویت با کدام است؟ آیا از حیث محتوا تفاوتی ایجاد می شود تبلیغ در منبر و تبلیغ در فضای مجازی؟

با توجه به نگاه تربیتی که اسلام و غرب دارند متفاوت می شود. سیبل و هدف نظام تربیتی غرب روی ذهن است، آنها چیزی به نام روح دارند. روان شناسی یعنی حافظه و کار بر روی ذهن و اندیشه است. در حالی‌که ما در روایات داریم «العقول وزیر» و اکنون ما نیز بر اساس نظام غرب کار می کنیم و ذهن محور شده ایم.

در بحث ولایت معصوم، محبت به امام داده می شود، عنصر اصلی که انتخاب می کند قلب انسان هاست. در بحث سبک زندگی هم، قلب در راس امور قرار می گیرد، دلم می خواهد، دلم نمی خواهد. اگر ما سیبل را عوض کنیم تا حدی درست می شود.

هیچ چیزی مثل فضای حضوری تاثیر نمی گذارد، فضای چهره به چهره و آنجایی که باید قلب انسان شکل بگیرد و تاثیرات مثبتی داشته باشد و کسانی که کار تبلیغ حضوری را انجام می دهند تاثیر بیشتری خواهند گرفت. لذا موافق شرکت و حضور طلبه ها در این فضای مجازی هم هستیم البته با شروطی که در قبل اشاره کردیم./402/241/ح